Een paar dagen geleden besloot ik naar het verre (voor mij dan) Amsterdam af te reizen om een bezoek te brengen aan het Rijksmuseum en er een leuk dagje Amsterdam aan vast te plakken. Beetje naïef misschien om te denken dat ik ná het Rijksmuseum nog tijd zou hebben om Amsterdam verder te ontdekken maar goed. Rond het middaguur kwam ik aan in onze hoofdstad en ik had het thuisfront belooft ‘s avonds mee te eten oftewel ik moest op tijd de trein terug nemen. Je raad het waarschijnlijk al: ik ben enkel naar het Rijksmuseum geweest. Of nou ja ‘enkel’, het is een enorm museum met een prachtige kunstcollectie. In deze blogpost zal ik jullie meenemen door het museum, uitleggen wat er te zien is en uiteraard wat kunst bespreken (met veel foto’s).
Zeker een aanrader is om vooraf je kaartjes online te bestellen, dan kun je namelijk gelijk het museum in en hoef je niet eerst in een lange rij te staan. Doen dus!
Nadat ik mijn jas bij de garderobe had afgegeven, was het tijd om het museum te betreden. Je kunt dus een audiotour voor vijf euro afhalen bij de informatiebalie maar je kunt beter die vijf euro besparen voor een kopje koffie aan het einde van de dag, want als je de Rijksmuseum App installeert, heb je een gratis audiotour!
Om jullie wat beter de weg te kunnen wijzen door het museum maak ik gebruik van een plattegrond. Dit had ik ook gedaan bij mijn blogpost over het Nationaal Museum van Hongarije en ook nu weer kun je zelf zo’n plattegrond gratis afhalen bij het museum.
Ik ben één of twee keer eerder in het museum geweest maar dat is al wel een tijdje terug (nog wel ná de verbouwing van 2013) en toen was ik misschien toch wat minder geïnteresseerd in kunst dan dat ik nu ben.
Mijn tocht begon ik bij de ‘Special Collections’. Hier werd ik er op geattendeerd door de vriendelijke juffrouw die de kaartje scant, dat de eerste verdieping een soort scheiding heeft tussen de linker- en rechterkant van deze verdieping. Als je naar de andere kant wilt dan kun je dat het beste doen door eerst naar de tweede verdieping te gaan, want daar heb je wel een soort van overloop, en dan vervolgens weer naar beneden te gaan.
De ‘0-de’-verdieping
De eerste ruimte die ik binnenkwam, was die van de ‘Scheepsmodellen’ (0.13). Ik ga niet elke zaal afzonderlijk behandelen maar ik zal er wel enkele uitlichten.
In zaal 0.1 vind je schilderijen van Geertgen tot Sint Jans.
Haarlem wordt ook wel gezien als de bakermat van de Nederlandse schilderkunst. De Haarlemmer Geertgen tot Sint Jans is de eerste Nederlandse schilder van wie veel werk bewaard is gebleven.
In zaal 0.2 vind je het werk van Fra Angelico.
Zijn werken -zowel op paneel als fresco’s- zijn sterk religieus van aard. De schilderingen zijn geschilderd in een gecombineerde stijl van de late-middeleeuwen en de vroege-renaissance. Veel van zijn werk bevindt zich in Italië.
In zaal 0.13 bevinden zich voornamelijk scheepsmodellen uit de negentiende eeuw. Ze zijn kwalitatief van grote waarde en zijn vroeger gebruikt voor de bouw van schepen maar ook om bemanningsleden instructies te geven.
In zaal 0.12 bevinden zich veel wapens maar ook enkele harnassen. Waaronder een harnas dat waarschijnlijk is gedragen tijdens de begrafenis van Michiel de Ruyter in de Nieuwe Kerk in Amsterdam (in 1677).
In zaal 0.11 bevinden zich een aantal relieken waaronder een stoel waarop Johan van Oldenbarnevelt in de gevangenis zijn laatste dagen heeft uitgezeten. Hij is tijdens het Twaalfjarig Bestand ter dood veroordeeld.
In zaal 0.10 bevindt zich Nederlands porselein in de vorm van potjes, schaaltjes, servies en nog veel meer spulletjes. Dit werd voornamelijk in de achttiende en negentiende eeuw geproduceerd.
In zaal 0.7 bevinden zich Delfts blauwe kunstwerken! Ik vind dat zelf erg mooi. Veel mensen zien dit als een typisch Nederlands product maar het is toch wat verder van huis ontstaan dan dat je in eerste instantie misschien zou denken. In de zestiende eeuw was het Chinees porselein helemaal in, het was een exotisch product en dus ook erg duur. Delfts porselein is eigenlijk ontstaan als een goedkoper alternatief op het Chinese porselein. Het was zelfs zo dat het eerste ‘namaak’-porselein Chinese taferelen toonde, later werd dit vernederlandst door enkel Nederlandse taferelen te tonen.
De eerste verdieping
Aan de linkerkant van deze verdieping bevindt zich de ‘1700-1800’- collectie.
In de 18e eeuw was Nederland geen wereldmacht meer en de Gouden Eeuw was allang achter de rug maar desondanks bleef handel de voornaamste bron van welvaart. Er werd handel gedreven met landen van over de hele wereld en hierdoor kwamen de handelaren ook in contact met andere culturen en dit leidden dan weer tot de kennismaking met exotische spullen/producten. Deze eeuw staat daarnaast ook nog in het teken van de Verlichting en de daarop geïnspireerde Franse Revolutie.
In zaal 1.1 bevinden zich schilderijen van Cornelis Troost.
Troost was een veelzijdige schilder met een uitgebreid oeuvre. Hij schilderde voornamelijk de welgestelde burgers van de achttiende eeuw in hun eigen omgeving.
Cornelis Troost: Portret van een lid van de familie Van der Mersch (1736).
Cornelis Troost: De regenten van het Aalmoezeniersweeshuis te Amsterdam (1729).
In zaal 1.6 bevindt zich de Amsterdamse grachtenkamer (1748).
Deze kamer is gerealiseerd door Mathijs Beuning en komt uit het huis aan de Amsterdamse Keizersgracht 187. Vermoedelijk organiseerde hij in deze kamer bijeenkomsten met de hernhutters van waar hij zelf een vooraanstaand lid van was. Voor de bouw van de kamer is gebruik gemaakt van mahoniehout wat in de achttiende eeuw erg zeldzaam was. Daarnaast zijn zowel de mahoniehouten ornamenten alsook het plafond in een Rococo-stijl gemaakt.
Het plafond van de grachtenkamer
In zaal 1.8 bevinden zich prenten.
Waaronder een prent van Pierre Thomas Le clerc uit 1781. Hij maakte deze prent voor een kapper die middels deze tekening zijn vakmanschap als kapper wilde tonen. In de achttiende eeuw werden ingewikkelde kapsels als deze met dierlijk vet ingesmeerd en met tarwemeel afgepoederd. Niet erg fris dus. Om de vliegen op afstand te houden, droeg men speciale hoeden: calèche capuchons.
In zaal 1.11 bevinden zich schilderijen van onder andere Jean-Etienne Liotard en Isaac Ouwater. Jean-Etienne Liotard wordt gezien als een van Europa’s belangrijkste pastelschilders. Hij schilderde onder andere Hollands meisje aan het ontbijt (1756). Hiermee toonde hij zich als een van de eerste niet-Nederlanders geïnteresseerd in de Gouden Eeuw.
Dit is een schilderij van Isaac Ouwater uit ca. 1780- ca. 1790., De Nieuwe Kerk en het stadhuis op de Dam in Amsterdam genaamd. Het schilderij streeft een nauwkeurige topografie na maar tegelijkertijd straalt het schilderij ook een levendigheid uit. Een man die bezig is met schoonmaakwerkzaamheden, mensen die aan het converseren zijn, een man die op een kaart kijkt en ga zo maar door, iedereen is wel bezig. Ik vind dit een erg mooi schilderij.
In zaal 1.12 bevinden zich kunstwerken over De slag bij Waterloo maar ook enkele geweren en gevechtsmaterialen.
Wellicht het meest imposante schilderij in deze zaal is die van Jan Willem Pieleman De Slag bij Waterloo (1824). Het schilderij is 5.67 meter bij 8.23 meter, gigantisch dus. Centraal in het schilderij staat Wellington, hij was de bevelhebber van het Brits-Nederlandse leger. In dit schilderij krijgt hij het bericht dat het Pruisische leger te hulp komt. Linksonder ligt de Nederlandse kroonprins en de latere Willem II. Hij is gewond afgebeeld wat hem natuurlijk een nationale held maakt.
In dezelfde zaal staat dit dromerige portret van Emma Jane Hodges. Haar vader, Charles Howard Hodges, heeft dit portret van zijn dochter geschilderd in ca. 1810.
In zaal 1.18 bevinden zich kunstwerken van onder andere Vincent van Gogh.
Vincent van Gogh probeerde de Franse stijl zelf uit en uit kostenbesparende overwegingen, want ja een model kost geld, maakte hij zelfportretten.
Jacobus van Looy is duidelijk geïnspireerd door Vincent van Gogh. Dit is vooral te zien aan de blauwe bloemen, al is het schilderij wel realistischer dan die van Van Gogh. Het schilderij heet Zomerweelde en is geschilderd in ca. 1900.
De tweede verdieping
Deze verdieping vormt voor veel bezoekers het hoogtepunt van hun bezoek aan het Rijksmuseum. Hier bevindt zich namelijk een grote collectie schilderijen van de Hollandse meesters.
In de eregalerij vind je schilderijen van onder andere Frans Hals, Jan Steen, Johannes Vermeer en natuurlijk Rembrandt van Rijn.
Hieronder zal ik een aantal schilderijen uit deze eregalerij kort bespreken:
Frans Hals schilderde Portret van een stel (1622) ter gelegenheid van het huwelijk tussen Isaac Massa en Beatrix van der Laen. Frans Hals was uniek in zijn compositie. Huwelijksportretten werden in de zeventiende eeuw namelijk eigenlijk altijd zeer statig geschilderd en niet zo losjes en ontspannen als in dit schilderij. Ook was het niet gebruikelijk dat er werd gelachen, zoals Beatrix met haar blozende wangetjes wel doet.
Isaac Massa heeft zijn hand op zijn borst, wat een teken van trouw is. Er zitten nog meer symbolen in het schilderij. Zo beeldt het klimop aan de voeten van Beatrix aanhankelijkheid en liefde uit. Het beeld van Juno op de achtergrond staat symbool voor het huwelijk en de fontein staat voor vruchtbaarheid. De ring van Beatrix staat ook niet toevallig zo prominent in beeld, dit laat zien dat ze een getrouwde dame is.
Johannes Verspronck schilderde Meisje in het blauw (1641).
Johannes Verspronck was een leerling van Frans Hals en schilderde dit kinderportret van een onbekend meisje. Het is een subtiel en fijn geschilderd portret van een meisje wiens blik moeilijk te peilen is.
Jan Steen schilderde Vrolijk huisgezin (1668).
Het schilderij toont een uit de hand gelopen familiefeest. Een overvloed aan drank en eten, veel rommel en muziek van de dwazen: een doedelzak. Rechtsboven staat de volgende tekst (in modern Nederlands): “Zoals de ouden zongen, piepen de jongen.” Het is bedoeld als een waarschuwing, de jongeren leren het van de ouderen. Maar Jan Steen neemt zichzelf nooit té serieus, hij heeft zichzelf namelijk ook afgebeeld in dit schilderij: hij is de man met de doedelzak.
Johannes Vermeer schilderde Straatje (1658). Een zeer nauwkeurig en fijn geschilderd schilderij van een alledaags tafereel: kinderen die buiten spelen, een vrouw die net haar straatje heeft schoongemaakt (het afvalwater loopt nog weg) en een vrouw die aan het weven is. Geen andere schilder heeft met zoveel subtiliteit en nauwkeurigheid een dagelijks tafereel geschilderd als Vermeer met zijn Straatje.
Johannes Vermeer schilderde het Melkmeisje (1660). Dit schilderij van Johannes Vermeer toont een rustig meisje dat melk uit een kannetje schenkt. Het is zo precies geschilderd dat het net lijkt alsof de melk stroomt. Het is net een foto. Zelfs de muur, die er eigenlijk niet zoveel toe doet, is met alle nauwkeurigheid weergegeven, elke oneffenheid is zichtbaar.
Rembrandt van Rijn schilderde het Joodse bruidje (ca. 1665-1669).
In de negentiende eeuw dacht men dat de twee vader en dochter waren vlak voor een Joods huwelijk, vandaar de naam.
Rembrandt van Rijn schilderde de Nachtwacht (1642). Dit is het beroemdste schilderij van het Rijksmuseum. Het is een schutterstuk uit de zeventiende eeuw en toont de compagnie van kapitein Frans Banninck Cocq en luitenant Willem van Ruytenburgh die klaar staan om overdag door de stad te marcheren.
In zaal 2.15 bevindt zich het scheepsmodel William Rex. Het scheepsmodel laat zien hoe een oorlogsschip er aan het eind van de zeventiende eeuw uit zag.
Jeronymus van Diest Het opbrengen van het Engelse admiraalschip de ‘Royal Charles’ (1667).
Willem Janszoon Blaeu Aardglobe (1645-1648).
Toentertijd was nog niet de hele wereld ontdekt. Zo was slechts een klein deel van de Australische kust ontdekt die op deze kaart Hollandia Nova wordt genoemd.
De derde verdieping
Tijdens mijn bezoek ben ik niet meer aan deze verdieping toe gekomen. Op deze verdieping bevindt zich kunst uit de twintigste eeuw.
Hieronder nog wat sfeerfoto’s van het Rijksmuseum:
Hoe kom je bij het Rijksmuseum?
Je kunt het beste vanaf het Centraal Station tram 2 of tram 5 nemen en uitstappen bij de halte ‘Rijksmuseum’.
Bedankt voor het lezen. Ik heb erg genoten van mijn bezoek. Het is een groot museum maar met zo’n rijke kunstcollectie dat ik het wel zeker een must vind voor elke kunstliefhebber. Mocht je trouwens binnenkort nog willen gaan en je woont niet in Amsterdam, ik heb gezien dat ze op de website van de Spoordeelwinkel deze maand een leuke actie hebben voor een combiticket bestaande uit een retourtje naar het Rijksmuseum en een ticket voor het museum.
Bedankt voor het lezen!
De Vakantieganger 